By Lunxit Bactero / Bao Nguyen
viết năm 2018, bổ sung June 13, 2019
.
Khi đi làm hợp pháp, đến lúc thất nghiệp thì các em sẽ được hưởng bảo hiểm thất nghiệp. Chi phí bảo hiểm này đã được chính phủ khấu trừ trong lương tháng của mỗi người. Hãy nhìn vào tấm cheque, phần deductions sẽ thấy có chữ EI hiện lên. Đó là tên viết tắt của Employment Insurance. Các em được lãnh bảo hiểm thất nghiệp nếu như hãng hết việc làm, hay các em bị mất việc mà không phải lỗi của mình. Tự ý bỏ việc thì sẽ không được lãnh tiền thất nghiệp. Điều kiện lãnh bảo hiểm là các em phải tích cực tìm việc làm và chứng minh điều này cho chính phủ .
Số tiền là vào khoảng 55% tiền lương trước khi trừ thuế. Ví dụ: Mỗi tháng em lãnh lương $2,000, sau khi trừ thuế thì số tiền mang về chỉ còn lại $1,700. Tuy nhiên, khi lãnh bảo hiểm thất nghiệp, người ta tính 55% của mức lương gốc là $2.000 trước thuế. Vì tiền ít cho nên các em sẽ không bị đóng thuế hay khấu trừ các khoản khác như là tiền lương lúc đi làm. Muốn biết chính xác mình nhận được bao nhiêu thì hãy đọc kỹ bản hướng dẫn sau: https://www.canada.ca/en/services/benefits/ei/ei-regular-benefit/benefit-amount.html
Thông thường, để được lãnh bảo hiểm thất nghiệp, các em phải làm việc full-time trong vòng 1 năm (52 weeks) trước khi nộp đơn. Điều kiện lãnh bảo hiểm thất nghiệp là phải tích cực tìm việc làm và sẵn sàng đi làm bất cứ lúc nào có việc. Thời hạn lãnh từ 14 cho tới tối đa là 45 tuần lễ . Trong thời gian này, nếu có việc làm mới thì phải báo cho Employment Insurance biết để họ ngừng gởi tiền. Nếu các em ra khỏi nước Canada (như về VN) thì cũng phải báo cho Employment Insurance thời gian vắng mặt để họ ngưng gởi tiền trong khoảng thời gian đó. Sai phạm thì sẽ bị khấu trừ, phạt tiền và ghi trong hồ sơ chính phủ. Khi các em về VN hay ra khỏi Canada mà không khai báo; đã có việc làm khác rồi mà vẫn lãnh bảo hiểm, chính phủ sẽ biết vì có hồ sơ xuất nhập cảnh, hồ sơ làm việc, khai thuế… của các em. Họ sẽ không làm gì lập tức nhưng một thời gian sau sẽ vẫn truy ra và gởi thư đòi bồi thường và phạt tiền.
Khi nào các em bị cho nghỉ việc, người ta sẽ cho một tấm giấy gọi là Record of Employment (ROE). Trên đó ghi rõ mình bắt đầu và chấm dứt việc làm khi nào, lương bổng bao nhiêu. Mình sẽ dùng tấm đó để nộp đơn xin thất nghiệp (Employment Insurance) . Các em tới văn phòng chính phủ gần nhà mình nhất để xin hoặc là apply online. Coi hướng dẫn ở đây:
https://www.canada.ca/en/employment-social-development/programs/ei/ei-list/ei-roe.html
Bảo hiểm thất nghiệp chỉ dành cho những người đi làm full-time để kiếm sống. Nếu SV làm part time 20 hour/tuần thì sẽ không được hưởng bảo hiểm này.
Lưu ý: Nếu các em qua đây đi làm và mục đích xin ở lại Canada thì các em nên đi làm chính thức và có đóng thuế đầy đủ , cuối năm khai thuế thì chính phủ mới có hồ sơ của các em. Nếu trốn thuế làm tiền mặt, làm nails, thì các em không có hồ sơ. Mai mốt nộp đơn xin định cư, trong hồ sơ di dân của em có work permit, có thời gian ở lại Canada, nhưng không thấy employment record, tax record. Chính phủ sẽ nhìn ra ngay và như vậy các em không thể có một hồ sơ tốt được.
Chúc các em may mắn.
Bao Nguyen – Du học Canada, Toronto
