Quay trở lại chủ đề Phúc Lợi XH tại Canada, hôm nay mình sẽ viết những ý chính về Phụ Cấp Thai Sản (Maternity Benefits) và Phụ Cấp Chăm Con nhỏ (Parental Benefits) tại Canada.
Mặc dù đây là những Phúc Lợi Xã Hội rất căn bản mà người dân ở Canada hầu như ai cũng biết. Nhưng mình vẫn thấy cần viết ra để người Việt mình đanh có ý định qua Canada hoặc người mới đến Canada có cái nhìn tổng quát hơn về những phúc lợi như thế này. Cũng như có cơ hội để “hỏi xoáy đáp xoay” những điều mà đọc mãi không hiểu 
Các thông tin dưới đây ngoài việc gom nhặt thông tin chính thống từ https://www.canada.ca/en/services/benefits/ei/ei-maternity-parental.html, mình cũng có thêm 1 số phần giải thích cho dễ hiểu cũng như chia sẻ nhỏ từ những kinh nghiệm cá nhân.
1. Phụ cấp thai sản/ chăm con nhỏ là gì?
Phụ cấp Thai Sản (Marternity benefits)
Là hỗ trợ về tài chính dành cho người không thể đi làm vì mang thai hoặc vừa sanh xong. Không thể chia sẻ phụ cấp này giữa ba và mẹ (tức là chỉ có người phụ nữ mang bầu/mới sanh) mới được lãnh phụ cấp này.
Phụ cấp chăm con nhỏ (Parental benefits)
Là hỗ trợ về tài chính cho cả ba và mẹ của bé mới sanh hoặc mới được nhận nuôi (adopt). Người nộp đơn có thể chọn lãnh phụ cấp theo 2 phương án: standard parental hoặc extended parental (sẽ nói cụ thể hơn ở phần sau)
2. Tổng quát về phụ cấp của từng loại
2.1. Phụ cấp thai sản
• Thời gian lãnh tối đa: 15 tuần.
• Số tiền lãnh: 55% thu nhập, tối đa $638/tuần.
2.2. Phụ cấp chăm con
• Với lựa chọn standard parental:
– Thời gian lãnh: tối đa 40 tuần, có thể chia sẻ giữa ba và mẹ, nhưng một người không quá 35 tuần.
– Số tiền lãnh: 55% thu nhập, tối đa $638/tuần.
• Với lựa chọn extended parental:
– Thời gian lãnh: tối đa 69 tuần, có thể chia sẻ giữa ba và mẹ, nhưng một người không quá 61 tuần.
– Số tiền lãnh: 33% thu nhập, tối đa $383/tuần.
Như vậy, thực ra 2 phương án này tổng số tiền nhận gần như là như nhau. Chỉ khác cái là kéo dài ra thì nhận được ít hơn mỗi tháng mà thôi.
3. Điều kiện để được nhận EI Maternity & parental benefits
– Phụ nữ đang mang thai hoặc vừa mới sanh.
– Với phụ cấp chăm con, đương đơn là ba hoặc mẹ đang chăm sóc bé mới sanh hoặc bé mới nhận nuôi.
– Thu nhập mỗi tuần của đương đơn bị giảm từ 40% trở lên trong ít nhất 1 tuần.
– Đương đơn đã đi làm đủ ít nhất 600 giờ (insured hours- tức là giờ làm có đóng bảo hiểm xã hội) trong vòng 52 tuần (1 năm) trước ngày bắt đầu nộp đơn, hoặc kể từ ngày bắt đầu nộp đơn lần trước đó, tính theo thời gian nào ngắn hơn. Chỗ này mình giải thích cụ thể hơn. Ví dụ, mình nộp đơn xin lãnh EI vào ngày 1/1/2023 khi mình sanh bé thứ 2, thì từ khoảng tháng 1/2021, mình phải đi làm đủ ít nhất 600 giờ. Tuy nhiên, tháng 3/2022 mình có nộp đơn xin EI parental lúc sanh bé đầu, như vậy 600 giờ làm sẽ phải tính từ tháng 3/2022 tới nay. Vậy nên có khả năng cao là lần nộp thứ 2 sẽ bị từ chối vì mình không tích lũy đủ 600 giờ làm.
4. Thời gian hợp lệ để xin lãnh phụ cấp
4.1. Phụ cấp thai sản: được bắt đầu nhận kể từ 12 tuần trước ngày dự sanh hoặc ngày sanh thực tế. Tuy nhiên, sau 17 tuần kể từ ngày dự sanh hoặc ngày sanh thực tế, bạn sẽ không được nhận phụ cấp này. Ví dụ, mình dự sanh ngày 1/1/2023, có 3 khả năng xảy ra như sau:
+ 1, mình quyết định nghỉ làm trước ngày dự sanh 12 tuần, như vậy mình được lãnh đủ 15 tuần phụ cấp thai sản, sau đó sẽ được lãnh tiếp phụ cấp chăm con.
+ 2, nếu mình quyết định đi làm tới sát ngày sanh chẳng hạn. Thì mình vẫn sẽ được lãnh đủ 15 tuần, khi hết 15 tuần mình sẽ được lãnh tiếp phụ cấp chăm con.
+ 3, mình là 1 “cô bé” ngu ngơ ngờ nghệch, không hề apply xin phụ cấp thai sản, tới khi sanh con xong 4 tuần mình mới vô tình phát hiện ra là “Ơ kìa! Mình được nhà nước hỗ trợ mà nhỉ”. Khi mình nộp đơn lúc đó thì mình chỉ được nhận cho tới tuần thứ 17 sau ngày mình sanh bé, tức là mình chỉ được nhận phúc lợi có 13 tuần thôi.
4.2. Phụ cấp chăm con:
Thời gian lãnh phụ cấp chăm con bắt buộc phải nằm trong 1 khoảng thời gian nhất định kể từ tuần sanh bé hoạc tuần nhận nuôi bé. Cụ thể:
– Với standard parental: trong vòng 52 tuần (12 tháng)
– Với extended parental: trong vòng 78 tuần (18 tháng)
Mình lại ví dụ tiếp cho dễ hiểu. Mình sanh bé ngày 1/1/2023, nếu mình đã nộp đơn rồi và lãnh liền sau khi nhận phụ cấp thai sản thì không sao, nhưng ví dụ sau 3 tháng sanh bé mình mới nộp đơn xin, thì lúc này mình chỉ được lãnh tới khi bé 12 tháng tuổi, tức là mình chỉ lãnh được 9 tháng phụ cấp chăm con thay vì tối đa 10 tháng (40 tuần).
5. Số tiền phụ cấp được nhận
Số tiền này được tính dựa trên tỷ lệ phần trăm (có ghi ở phần 1) trên thu nhập trước thuế có đóng bảo hiểm (insurable earnings) trong vòng 52 tuần (12 tháng) hoặc kể từ ngày đầu tiên lãnh phụ cấp lần trước, tính theo thời gian nào ngắn hơn.
* Nếu thu nhập hàng tuần không cố định:
Thu nhập cơ sở để tính phụ cấp sẽ là thu nhập trung bình của khoảng từ 14 tới 22 tuần có thu nhập cao nhất.
Bạn có thể dùng công cụ online để tính sơ bộ phụ cấp mình sẽ được lãnh.
6. Quy trình nộp đơn xin lãnh phúc lợi
𝟔. 𝐐𝐮𝐲 𝐭𝐫ì𝐧𝐡 𝐧ộ𝐩 đơ𝐧 𝐱𝐢𝐧 𝐥ã𝐧𝐡 𝐩𝐡ú𝐜 𝐥ợ𝐢
– Bước 1: lựa chọn loại phụ cấp phù hợp với điều kiện & nhu cầu của đương đơn
– Bước 2: Gom lại các giấy tờ cần thiết bao gồm:
+ Thông tin cá nhân (ID, số SIN, địa chỉ nhà, ngày bắt đầu làm và ngày nghỉ làm tại tất cả các employer, thông tin tài khoản ngân hàng lãnh tiền, v.v…)
+ Ngày dự sanh/ ngày sanh thực tế
+ Records of employment (ROEs): thông thường khi nghỉ việc thì bên employer sẽ tự động gửi cái này lên hệ thống của chính phủ Service Canada. Cái này bạn có thể check được trên My Service Canada Account (MSCA). Tuy nhiên cần theo dõi sát sao chứ đừng phó mặc cho employer, gặp 1 số employer lầy lội không nộp sớm thì có thể sẽ ảnh hưởng tới hồ sơ xin phụ cấp của bạn. Có 1 số employer chỉ cấp ROE bằng giấy, thì bạn sẽ phải lấy giấy này đem nộp cho Service Canada.
– Bước 3: Nộp đơn online tại đây. Thời gian điền đơn mất tầm 1 tiếng. Thông tin đơn sẽ được lưu trữ trong 72 tiếng (3 ngày) kể từ ngày bắt đầu mở hồ sơ, nếu hộ sơ không nộp trong vòng 3 ngày này, hệ thống sẽ tự xóa và bạn sẽ phải mở lại hồ sơ mới.
– Bước 4: cung cấp đầy đủ tất cả các giấy tờ yêu cầu qua đường thư hoặc nộp tại các điểm Service Canada Center.
– Bước 5: Sau khi nộp đơn thì bạn sẽ phải chờ họ gửi về 1 tờ gọi lại “benefit statement” kèm theo mã access 4 số. Bạn nhớ lưu trữ kỹ số này. Số này giống như mật khẩu để truy cập vào hệ thống online kiểm tra quá trình xét hồ sơ, hoặc khi gọi lên tổng đài EI để kiểm tra/ thắc mắc bất cứ chuyện gì liên quan tới hồ sơ của bạn, họ sẽ yêu cầu bạn đọc 4 số này.
– Bước 6: theo dõi quá trình xét duyệt hồ sơ tại hệ thống My Service Canada Account (MSCA) hoặc liên hệ trực tiếp với Service Canada.
7. Sau khi nộp đơn
Thời gian bắt đầu lãnh phụ cấp là khoảng 28 ngày kể từ ngày nộp đơn (nếu bạn thỏa đủ điều kiện)
• Thời gian chờ (waiting period): trước khi được lãnh phụ cấp, bạn sẽ có 1 tuần không được nhận phụ cấp, tuần này gọi là waiting period. Nếu bạn nộp cả phụ cấp thai sản và phụ cấp nuôi con chung thì thời gian chờ này chỉ có 1 tuần. Nếu ba và mẹ cùng share phụ cấp thì cũng chỉ có ba hoặc mẹ phải chờ 1 tuần.
8. Một số câu hỏi thường gặp
8.1. Nếu thai kỳ của bạn có vấn đề khiến bạn không thể đi làm, buộc phải nghỉ thai sản sớm hơn thời gian cho phép?
Bạn có thể xin phụ cấp bệnh (sickness benefits) hoặc xin lãnh phụ cấp thai sản sớm hơn. Xem thêm về EI sickness benefits.
8.2. Top-up là gì?
Một số employer có trợ cấp thêm một khoản tiền cho thai sản hoặc cho chăm con, đây gọi là “top-up”. Tùy employer là top-up sẽ khác nhau. Ví dụ, chỗ mình làm là City of Toronto top up cho nhân viên tới 75% thu nhập, thì ví dụ EI maternity benefits mình được trả 55%, thì 20% còn lại sẽ do City of Toronto trả. Bạn nên hỏi employer hoặc check lại benefits của mình nhé.
8.3. Gia đình có thu nhập thấp có được gì khác không?
Gia đình có 1 thu nhập dưới $25,921/năm có thể được nhận thêm family supplement nếu có ít nhất 1 bé dưới 18 tuổi và ba hoặc mẹ đang được nhận Canada Child Benefit. Trợ cấp này được tự động add vào benefit của bạn mà không cần apply gì thêm. Tuy nhiên tổng thu nhập/tuần sẽ không quá $638.
8.4. Rời khỏi Canada có ảnh hưởng tới việc nhận lãnh benefit này không?
Không ảnh hưởng. Miễn bạn vẫn thỏa các điều kiện yêu cầu của chương trình, bạn vẫn được nhận trợ cấp thai sản và chăm con dù không ở Canada. Vậy nên các mẹ sanh xong thì đừng ngần ngại dẫn bé về Việt Nam thăm ông bà nhé
8.5. Nếu không đồng ý với quyết định của Service Canada (bị từ chối hoặc tính sai phụ cấp)
Bạn có thể yêu cầu xem xét lại quyết định, nhưng phải nộp đơn xin xem xét trong vòng 30 ngày kể từ ngày nhận được quyết định.
8.6. Một số trường hợp đặc biệt khác:
– Thay đổi thời gian nghỉ maternity/parental leave
– Parental leave không liên tục (ngắt quãng)
– Sảy thai, thai chết lưu
– Trẻ qua đời
– Sanh đôi/ba
Các bạn xem thêm tại: https://www.canada.ca/en/services/benefits/ei/ei-maternity-parental/special-circumstances.html
